Stopa płasko-koślawa

Zaliczana do wad postawy ciała stopa płasko-koślawa stanowi coraz częściej spotykaną dolegliwość wśród dzieci i młodzieży.  Rzadko jest ona wadą wrodzoną, częściej wynika ze złego trybu życia, odżywiania i ubioru. Do powstania stopy płasko-koślawej przyczyniają się w dużej mierze nadwaga, złe obuwie, za ciasne śpioszki czy rajstopki, zbyt mała ilość ruchu, a także zbyt wczesne stawianie dziecka na nóżki i prowokowanie do chodu, kiedy nie jest ono jeszcze przygotowane do tego etapu rozwoju.

W pierwszych pięciu latach życia dziecka przyrost stopy na długość jest bardzo dynamiczny.

Warunkiem prawidłowego ukształtowania stopy jest odpowiednie położenie kości stopy względem siebie. Żeby jednak tak się stało konieczny jest wydolny aparat więzadłowy (stabilizator bierny) i właściwie pracujące mięśnie stopy (stabilizator czynny).   Prawidłowo ukształtowana stopa powinna mieć trzy punkty podporu: guz piętowy, podstawa dużego i małego palca.  W przypadku stopy płasko-koślawej tych punktów podporu jest znacznie więcej. Pojawiająca się w dzieciństwie stopa płasko-koślawa jest początkowo deformacją „ miękką” czyli dającą się skorygować w warunkach odciążenia. Z czasem , jeśli nie podejmie się odpowiednich działań korygujących tę wadę, może przeobrazić się w deformację „sztywną” nie poddającą się już korekcie. Następstwem nieleczonej stopy płasko-koślawej mogą być zniekształcenia, a w przyszłości również dolegliwości bólowe i zmiany zwyrodnieniowe w obrębie stawów kolanowych, biodrowych oraz kręgosłupa. Bardzo często już 3-4 latki zgłaszają rodzicom bóle stóp, czy ogólnie nóżek. Nie są najlepszymi piechurami i niechętnie wybierają się na dłuższe spacery. Jest to pierwszy sygnał by przyjrzeć się wnikliwie ustawieniu stópki dziecka. Jeśli zauważymy niepokojące objawy powinniśmy skonsultować to z ortopedą, który może zalecić odpowiednie obuwie lub/i wkładki korygujące ustawienie stópki dziecka. Kolejny krok to konsultacja z fizjoterapeutą, który zaleci odpowiedni zestaw ćwiczeń. Zawsze pamiętajmy o konieczności zastosowania ćwiczeń wzmacniających mięśnie stóp przy korekcie wkładkami!!! Wkładka ma korygować ustawienie stopy podtrzymując biernie jej sklepienie. Niestety taki nacisk rozciąga i rozleniwia mięśnie, w związku z czym tak istotne jest by równolegle wdrożyć program wzmacniania tych mięśni.

Oto kilka przykładowych ćwiczeń korekcyjnych na stopę płasko-koślawą:

1. Pozycja wyjściowa-siad płaski z podparciem z tyłu rękami; Ruch-wykonywanie zgięcia grzbietowego i podeszwowego stóp; ruchów okrężnych;

2. P.w.-jak wyżej; R.-”rozcapierzanie” i łączenie palców;

3. P.w.-j.w.; R.-”drapanie” podeszwy stopy palcami drugiej nogi;

4. P.w.-leżenie tyłem; R.-klaskanie stopami;

5. P.w.j.w.; R.-toczenie stopami piłeczki po ścianie w górę i w dół;

6.P.w.-siad ugięty, dłonie trzymają podwinięte palce stóp; R.-dążenie do wyprostowania dłońmi palców stóp z jednoczesnym oporowaniem stopami;

7. P.w.-siad na krześle; R.-”wyścigi ślimaków” czyli zwijanie palcami stóp kocyka lub ręcznika;

8. P.w.-j.w.; R.-ustawianie do pionu stopami leżącej plastikowej butelki wypełnionej wodą;

9. P.w.-j.w.; R.-chwytanie palcami stóp lub podeszwami obu stóp przedmiotów o różnej strukturze (np. klocków, wacików, woreczków z grochem, chusteczek, filcowych kulek itp.) i wrzucanie ich do pojemnika;

10. P.w.-j.w.; R.-chwyt palcami stopy woreczka z grochem i położenie go na kolanie drugiej nogi;

11. P.w.-j.w.; R-rzut woreczkiem do celu;

12. P.w.-j.w.; R.-toczenie piłeczki między podeszwami stóp;

13. P.w.-j.w.; R.-chwytanie piłeczki stopami, uniesienie nóg w górę i obracanie piłeczki między podeszwami stóp;

14. P.w.-j.w.; R.-zwijanie stopami gazety w kulkę;

15. P.w.-j.w. między palcami stóp trzymamy ołówek; R.- rysowanie na kartce stopą linii, cyfr itp.

16. Chodzenie na palcach, na zewnętrznych krawędziach stóp z podkurczonymi palcami np. w rytm muzyki.

Każde ćwiczenie powinno być wykonane kilka razy każdą nogą, oczywiście na boso. Najlepiej codziennie, ćwiczyć 15-20 minut. Dobrze jest prowadzić ćwiczenia w formie zabawy lub rywalizacji. Świetnym uzupełnieniem i uatrakcyjnieniem ćwiczeń korekcyjnych jest wprowadzenie elementów tanecznych  z muzyką. Bardzo ważne jest również zwrócenie uwagi na pozycję dziecka w trakcie zabawy – tu wskazane jest siedzenie „po turecku”. Ponadto należy przyjrzeć się również poprawności chodu. Zwrócić uwagę na równoległe ustawienie stóp, rozpoczęcie przetaczania stopy od pięty przez jej zewnętrzny łuk aż do odbicia z palucha i wspomagających go palców.

Prócz wykonywania tych typowych dla stopy płasko-koślawej ćwiczeń korekcyjnych, bardzo istotne jest zwiększenie ogólnej aktywności ruchowej dziecka. Zaleca się tu takie formy ruchu jak: jazda na rowerze, bieganie, pływanie, taniec, narciarstwo. Ważne by dziecko miało również możliwość chodzenia boso po urozmaiconym terenie i podłożu (piasku,trawie,drobnych kamykach), gdyż wpływa to równie dobrze jak ćwiczenia  na wzmocnienie mięśni stopy.

Przeciwwskazane są natomiast niektóre sporty jak: piłka nożna, jazda na łyżwach, dźwiganie dużych ciężarów, długotrwałe stanie, duże rozkroki w pozycji stojącej, zeskoki i skoki bierne na twarde podłoże.

Jeśli regularne wykonywanie ćwiczeń korekcyjnych, noszenie wkładek, odpowiedniego obuwia i stosowanie się do pozostałych zaleceń nie przynosi efektu w ciągu kilku miesięcy, warto udać się do specjalisty, który przyjrzy się dodatkowo ustawieniu miednicy i funkcjonowaniu pozostałych stawów kończyn dolnych.